ETİK 1.ÜNİTE

 ETİK NEDİR?

✅Etik en sükseli zamanlarını

1.  Eski çağ
2.  20.yy ikinci yarısından bu yana yaşamıştır

✔  20.yy'da Etik

• Tıp
• Mühendislik
• İletişim
• Basın
• Siyaset   gibi alanlarda da etkin şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

❌ 20.yy ilk yarısında ortaya çıkan Viyana çevresi (Mantıkçı pozitivizm-Yeni pozitivizm) diye bilinen akım yüzünden Etik felsefeden uzaklaştırılmıştır. Yani onlara göre  bilgi ölçülebilir olmalı bu yüzden de  felsefe metafizikten ayrılmalıdır diyerek belki de hayatlarının en büyük hatasını yapmışlardır. :)))

Etik sözcüğünün kökeni ve anlamı:

Eski yunanca bir sözcük olan "ethos"(karakter,huy)dan gelir, Çoğulu "ethe"(canlı bir varlığın mekanı,hep gittiği,sığındığı yer )dir,(Ethos-Ethika-Ethe-Yunanca manaları)

✅Moralis sözcüğünü kullanan ilk kişi Cicero'dur. (Mos-Mores-Moralis-Latince manaları)

📌Etik sözcüğünün asıl anlamı kişi ile ilgilidir ve bugün etik dendiği zaman onu tam karşılayan ve doğru ifade eden anlamı "Ethos"dur.

✅Etiğin temellerini atan filozof "Sokrates"'tir.

✅Doğru yaşamın koşullarından bahseden filozof "Demokritos"tur ve ona göre doğru yaşam

• Dinginlik
• Esenlik
• Huzur   içinde bir yaşamdır,

✅Etiği bir bilgi alanı olarak kuran ve onun bilgi olma niteliğini en açık şekilde ortaya koyan filozoflar

1. Sokrates
2. Platon
3. Aristoteles

Etik ve Ahlak

Etik:

• Bir bilgi alanıdır,(Bu yüzden de felsefenin ilk ve en temel alanına girer)
• Ahlaka göre daha geniş manadadır ve etik ,ahlakın tanımlanmış halidir ,Yani;Adil olma,iyi olma bir ahlak ise ,etiğe göre bunlar ; Adalet nedir? İyilik nedir? sorularına karşılık gelir ,

Ahlak:

• Tarihsel ve toplumsal nitelikli bir olguyu tanımlar
• Filozofun kurup var etmediği,toplumda kendiliğinden varolan,ama filozofun yalnızca "bu nedir? diye sorabileceği bir gerçeklik olgusudur.
• Yere ve zamana göre değişen ve davranış belirleyen normlardan,ölçülerden oluşmuş çeşitli ahlaklar olarak kendini gösterir

Ahlak ile ilgili birkaç görüş

☑Bedia Akarsu: Ahlak her yerde ,yaşamımızın içinde diyor,

☑Annemarie Pieper:Ahlak bağlayıcıdır diyor,

☑Doğan Özlem: Ahlak belli bir tarihsel dönemde bağlı olduğu yasaklar  bütününü içerir diyor

☑İonna Kuçuradi:Ahlakın" kişilerarası ilişkilerde davranışlara ilişkin geçerli"kılınmış çeşitli değer yargıları sistemleri olarak karşımıza çıkan olgu olduğunu söylüyor,Yere ve zamana bağlı şekilde çeşitlilik gösteriyorlar diyor,

✅Yaşam sorunlarının çözümü konusunda  gördüğü önemli işlevin yanında dünya sorunlarına ve özellikle insan hakları sorunlarına elverişli bir yaklaşım getiren etik bir görüş ortaya atması ve etik ile ahlakı birbirinden ayırması açısından önemli olan kişi "İonna Kuçuradi"dir.

Ahlaklılık kavramı:Ahlak tan farkı ,ahlak yereldir ,ahlaklılık ise genel bir olgudur.Yani;Herhangi bir topluluğa ,bölgeye göre değişmez .örn;Dürüst olmak gerekir,Verdiğin sözü tutmak gerekir  gibi ilkeler heryerde aynıdır.( Daha çok meslek etiklerinde rastlanmaktadır)

Etiğin Temel Soruları

✔ İnsan ve yaşamla ilgili her konu ve sorun etiğin kapsamına girmektedir,

Temel sorusu;"Doğru,Adil,İyi anlamında mutlu yaşamanın ne olduğu sorusudur,

✔ 18. yy da eklenen diğer sorunlar ve sorulara ek olarak

• İyi isteme
• Ödev
• Sorumluluk
• Yükümlülük
• Gereklilik
• Değerler
• Anlamlar
• Amaçlar   gibi kavramlar da eklenmiştir,

✔ 20.yy'da ise eklenenler

• Ötanazi
• Kürtaj
• Ölme hakkı
• Organ verme
• Organ ticareti
• Yapay zeka
• Teknoloji
• Gen teknolojisi
• Nano teknoloji
• Nöroloji

Etiğin Önemi

İnsan varlığını sürdürmek için,yaşamak için,var olmak için bir dünya kurmak zorundadır ,O ,doğada sadece canlı bir varlık olarak kalamaz,Kendine özgü bir canlı olmanın ötesine geçerek insan olmak zorundadır.Bu aslında onun toplumsal veya siyasal canlı olmasını içerir.İşte bu yönü onun etik bir varlık olduğunun,zorunlu şekilde etik bir var olan olduğunun ifadesidir.

İnsan yaşamı dünya içinde geçer ve bu dünya da binbir çeşit olay olur.Bu olaylar kişilerin eylemleri,yapıp ettikleri,kişilerarası ilişkiler ve kaçınılmaz olarak ilişkiler kuran bir varlığın eylemleridir.Yani etiğin çoğul anlamı da "bir canlının barındığı ortam olarak etik,insanın var olma,yaşama ortamıdır ve insana özgüdür "İşte bu ortamda olan bitenlerin bilgisini aramak etiğin işidir.

✅Rönasans Dönemi Etiğe katkısı olanlar; (Yeniçağ'da)

1. Bacon (bilgiyi temel almak gerek diyor)
2. Descartes (duygulanımlar konusu ve erdemler konusuna eğilir)
3. Spinoza (etica isimli kitap yazmıştır)

✅ 18.yy'da İngiltere'de  Etiğe katkısı olanlar;

1. Locke
2. Shaftesbury
3. Hutcheson
4. Hume

***Etiğin yeniden doğuşu ve gelişimi konusunun asıl dönüm noktası Almanya'da Immanuel Kant'ın çalışmalarıyla olmuştur.

SORU: "Hastaya zarar vermeme, özel yaşamın gizliliği" gibi daha çok meslek etiklerinde rastlanan normlar aşağıdakilerden hangisine girmektedir?

a) Tıp normları

b) Etik normları

c) Ahlaklılık normları

d) Ahlak normları

e) Gelenek normları

Kolay gelsin,Başarılar.... :)