18. VE 19. YÜZYILLARDA ETİK
✅18.yy Aydınlanma ve felsefe yüzyılıdır.
✅ Aydınlanma düşüncesini en özlü şekilde dile getiren kişi Immanuel Kant'tır.
✅Din ile Felsefe alanlarını biribirinden ayıran "Bacon'dur.
- (Ahlaklı olmanın koşulunun din olmadığını savunur)
- İyi kavramını yararlı kavramı ile beraber ele alır.
✅"İnsan insanın kurdudur" sözü bildiğimiz üzere Hobbes 'e aittir.Ancak bunu söylemesinde ki sebep insanın "kendini koruma ve sevme içgüdüsü" adı altında yaptığını söyler.
✅İnsan doğasından gelen hiçbir bilgi,kavram ve ilkeye insan zihni sahip değildir yani kavram olarak " tabula rasa" düşünen kişi John Locke'dir. *anestek
- Ona göre iyiyi ve kötüyü belirleyen tek şey haz ve acı dır.
- Toplum kurallarının zorunlu ve genel geçer (apriori)olmadıkları için,toplumdan topluma değiştiğini ve uzlaşımsal olduğunu belirttir.
✔ Locke &Hobbes daha çok etiği hukuk ile ilgili benimsemişlerdir.( Yani kurallar ve ilkeler akıl yoluyla oluşturulabilinir)
✔ Hutcheson & Shaftesbury & Hume ise insanda ki "etik kategorilerin" kaynağının ne olduğunu anlamaya çalışmışlardır.
✔ Bernard de Mandeville de ise;insanda esas olan ve onu başarıya götüren şey in "bencillik" olduğunu dile getirmişlerdir.
👉📚 The Fable of the Bees or Private Vices made Public Benefits ( Arı Masalı veya Kamu Yararlarına Dönüştürülmüş Özel Kötülükler) (1714) adlı kitabında bütün insanların erdemli olduğu bir toplumun var olmadığını savunur.Yani ona göre etik boyutunun toplumun iyiliğine ve kültürün gelişmesine bir katkısı yoktur.
👉📚 An Inguiry Concerning Virtue or Merit (Erdem ya da Lİyakatla ilgili Araştırma) adlı eser Shaftesbury'e aittir. İnsanda ki beş duyunun yanında altıncı his denilen bir duyudan bahseder.
- Bencil içgüdüler ile özgeci içgüdüler arasında kesin bir ayrım yapmıştır.
- Etik duyarlığı sağlayan duyguyu(moral sense) eylemlerin değerlendirilmesinde bir ölçüt olarak ele alması
- Bir kişi için iyi olan ile herkes için iyi olan arasında bulduğu uyum gibi konulara eğilmesi kendindne sonra gelen filozofları etkilemiştir.
NOT: Shaftesbury ile Hutcheson 'un bakış açıları aynıdır.(6.duyu/ahlak duygusu)Bu yüzden de kendilerinden sonra ki filozofları etkilemişlerdir. *anestek
Özgecilik:Kişilerin eylemlerinde hiçbir çıkar beklemeksizin başkalarını gözeterek eylemde bulunmalarını benimseyen anlayış.(ALTRUİZM)
DAVID HUME
- Sempati-vicdan kavramları
- Akıl ve Duyuları birbirinden kesin olarak ayırır
- Erdemleri 4'e ayırır
- Toplumsal
- Kendimize yararlı olan özellikler olan erdemler
- Bize doğrudan doğruya hoş gelen özellikler olan erdemler
- Başkalarına doğrudan doğruya hoş gelen özellikler olan erdemler
➡ Sempati kavramı ; Toplumu bir arada tutmaya yarar,
➡ Akıl ,davranışlarımızda iyi-kötü olanı ayırt etmede yetersizdir,Onun yerine ahlak yargıları bizi eyleme sevk eder diyor,
NOT:Arkadaşlar Kant'a kadar olan filozoflar herşeyi (ahlak ilkelerini) duyu ve duygular ile açıklıyor ama sadece Kant akıl yolu ile açıklıyor.
IMMANUEL KANT
- Etik tarihinin en önemli dönüm noktasıdır (Kant öncesi/Kant sonrası :))
- Saf aklın eleştirisi
- Pratik aklın eleştirisi
- Yargıgücünün eleştirisi
Kant'ın etiği: Belirli nesnelerle ve bu nesnelerin bağlı olduğu yasalarla ilgili olan içerikli felsefeden özgürlüğün yasalarına ilişkin olana etik denir. (ahlak öğretisi)
- Özgürlük
- Ahlak yasası *anestek
- Kesin/koşulsuz buyruk
- Ödev buyruğu
- Pratik buyruk
- İyi isteme gibi kavramları gördüğünüz zaman aklınıza hemen Kant gelsin.:))
Antinomi:Teorik aklın kendi yapısından dolayı düştüğü bir durumdur.Yani akıl error diyorum ben buna 😊
JOHN STUART MILL
- 19.yy'da James Mill'in oğludur
- Bentham'ın Faydacılık ilkesinden etkilenmiştir.
- Olabildiğince çok sayıda insanın olabildiğince çok mutluluğu"olarak ifade ettiği fayda ilkesini veya en büyük mutluluk ilkesini öne sürer,(Bentham)
👉📚"Özgürlük Üzerine ve Kadının Köleleşmesi" adlı eseri dikkate değerdir.
- Etik Bentham'ın savunduğu şu görüşten dolayı "rasyonel bir bilim" haline geldiği söylenir. O görüş nedir peki ; Büyük hazza erişmek için küçük hazlara yüz çevirebilen ve acıyı göze alabilen erdemli insan için,etik bilgide esas olan şeyin,acı ve hazzın oranlanması diye düşünür.(Ben bunu hep kendimce uhrevi hayat için dünyevi hayatı terk edişimdeki mücadeleme benzetiyorum,belki Bentham hiç benle aynı fikirde olmayabilir ama ben kendimce kendi felsefeme göre yorumlarım arkadaş :))
- Hazları düşünce ve beden hazları diye ikiye ayırır,
- Eylemler mutluluğu sağladığı ölçüde doğrudur der,
SORU:Aşağıdakilerden hangisi Kant'ın etik görüşü çerçevesinde ele alınabilinecek kavramlardan birisidir?
a) Sempati
b)Vicdan
c) Duygudaşlık
d) Özgecilik
e) Maksim
Kolay gelsin,Başarılar 😊
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder